Festiwal „Śląskie bez granic - międzynarodowe dni folklorystyczne”

14VI 22

Festiwal „Śląskie bez granic - międzynarodowe dni folklorystyczne”

Wielokulturowe wydarzenie o charakterze edukacyjno-artystycznym, skierowane do szerokiego grona odbiorców - miłośników tradycji i folkloru, miało miejsce w naszej siedzibie od 6 czerwca. Organizatorem Festiwalu był Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny. Partnerami festiwalu byli: Stowarzyszenie Kultury Raciborskiej „Źródło”, Gminne Centrum Kultury w Gorzycach, Wodzisławskie Centrum Kultury  oraz Miejski Ośrodek Kultury w Radlinie. Wśród zaproszonych zespołów uczestniczących w festiwalu, pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Śląskiego Jakuba Chełstowskiego, gościliśmy: litewski Dziecięcy Zespół Folklorystyczny „Żirgineliai” z Plunge, folklorystyczną grupę “Jahi Hasani” z Cegrane z Północnej Macedonii oraz Narodowy Ukraiński Zespół Pieśni i Tańca "Barvinok" z Winnicy.

Ważnym elementem tygodniowego festiwalu były warsztaty edukacyjno-artystyczne zorganizowane podczas dni festiwalowych odbywających się w Koszęcinie. Warsztaty, prowadzone przez specjalistów z poszczególnych zespołów, stworzyły alternatywę poznania autentycznego repertuaru tanecznego i dorobku pokoleń Ukrainy, Litwy, Północnej Macedonii i Polski. Dały również możliwość uczestnictwa w otwartej platformie edukacyjnej  w zakresie tańców ludowych i narodowych różnych narodów. Wspólne muzykowanie  i wykonawstwo, oparte na repertuarze tanecznym, pośrednio wpłynęło na rozwijanie techniki tańców ludowych oraz na umiejętności współdziałania w grupie.

Uczestniczacy w festiwalu Zespół "Jahi Hasani" z Cegran jest najbardziej aktywną grupą kulturalno-artystyczną w Macedonii Północnej. Został założony w 1974 roku. Dyrektorem Zespołu jest Zani Memedi. Zespół, mając długoletnią i bogatą tradycję w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego swojego kraju, prezentuje charakterystyczne, tradycyjne tańce i pieśni oraz instrumenty, stroje ludowe z regionu Pollog. Artystyczna twórczość „Jani Hasani” prezentowana jest z dużymi sukcesami na wielu międzynarodowych festiwalach. Zespół występował między innymi na Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym „Bośnia 2011”, Międzynarodowym Festiwalu „Atca 2012” w Turcji, Międzynarodowym Festiwalu „Maoca” w Bośni i Hercegowinie, na którym odebrał nagrodę za najpiękniejsze stroje festiwalu. W Valonie-Wlorze w Albanii, na koncercie zorganizowanym w setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Albanię, widowisko zespołu obejrzało prawie 200 000 widzów. Zespół na przestrzeni lat otrzymał wiele nagród  i wyróżnień za prezentację folkloru Macedonii Północnej.

Zespół „Barvinok” działa przy Miejskim Centrum Edukacji Artystycznej i Choreograficznej dla Dzieci w Winnicy na Ukrainie. Ludowy zespół tańca, utworzony w 1984 roku, jest jednym  z najlepszych zespołów choreograficznych Ukrainy. Twórcą i kierownikiem artystycznym zespołu jest artysta ludowy Ukrainy - Petro Bojko. Zespół „Barvinok” prezentuje folklor Podola - najbardziej malowniczej części Ukrainy, słynącej ze swoich piosenek, dynamicznych tańców oraz kostiumów. Miłość do sztuki ludowej łączy ponad 1700 chłopców i dziewcząt, którzy są członkami „Barvinoka”. Wspaniałe mistrzowskie wykonanie, błyskotliwa technika aktorska młodych tancerzy, artystyczna perfekcja, ekstrawagancka paleta kostiumów  i bogactwo ilustracji muzycznej - to składniki sukcesu zespołu tanecznego. Młodzi artyści byli oklaskiwani w wielu częściach Ukrainy oraz w wielu krajach Europy i Azji. Artyści „Barvinoka” koncertowali w 30 krajach na całym świecie.

Narodowy Zespół Tańca Dzieci i Młodzieży „Żirgineliai” pochodzi z położonego nad morzem bałtyckim miasta Plunge na Litwie. Podczas 35-letniej działalności brał udział w wielu koncertach i festiwalach amatorskich zespołów, gdzie zdobywał liczne nagrody. Występował w takich krajach jak: Słowenia, Niemcy, Włochy, Belgia, Szwecja, Grecja, Maroko i wielu innych. Występował również w Polsce. Program taneczny zawiera unikalne regionalne tańce litewskie, związane z tradycją i kulturą ludową tego kraju. Dzieci i młodzież tańcząca  w zespole, „poprzez taniec, chce dzielić się z widownią swoim umiłowaniem tradycji  i kultywowaniem litewskiego dziedzictwa kulturowego”. Kierownikiem artystycznym zespołu jest Sonata Kazlauskute, kierownikiem muzycznym - Rita Dżiaugiene.

Założenia Festiwalu „Śląskie bez granic - międzynarodowe dni folklorystyczne”  wpisują się  w strategie Województwa Śląskiego oraz rozwoju turystyki na terenach wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki kulturowej opartej na niematerialnym dziedzictwie spuścizny ludowej. Priorytetem festiwalu były otwarte dla publiczności synkretyczne prezentacje (koncerty) kultur ludowych i narodowych innych narodów na tle kultury polskiej, a także integracja środowisk twórczych, połączona z wymianą doświadczeń artystycznych  i działaniami edukacyjnymi.

W dniu 10. czerwca, w drugiej części wydarzenia, główną sceną festiwalu stała się estrada Kuźni Raciborskiej Miejskiego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji. Tego dnia, zagraniczne zespoły - z Macedonii, Litwy i Ukrainy, w ramach festiwalu, wzięły udział w koncercie  w godzinach przedpołudniowych (godz. 11).  Dziecięcy Zespół Folklorystyczny „Żirgineliai”  z Plunge oraz grupa folklorystyczna “Jahi Hasani” z Cegrane z Północnej Macedonii wystąpiły również w koncercie na Święcie Rzemieślników o godzinie 16.30. Ważnym elementem  wydarzenia wielokulturowego był wieczorny koncert w raciborskim Parku im. Miasta Roth  o godz. 19.30 w ramach obchodów Nocy Świętojańskiej.

Dalszy etap międzynarodowego festiwalu folklorystycznego „Śląskie bez granic” miał miejsce w Wodzisławiu Śląskim. 11 czerwca o godzinie 14. na wodzisławskim rynku wystąpiły zespoły folklorystyczne - z Macedonii Północnej, Liwy, Ukrainy oraz z Polski: Zespół Pieśni i Tańca „Vladislavia” z Wodzisławia Śląskiego i Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Wisła” z Wisły. Uczestników festiwalu na Rynku Wodzisława Śląskiego mogli podziwiać mieszkańcy miasta, którzy w tych dniach obchodzili tradycyjne 51. Dni Wodzisławia Śląskiego. Licznie zgromadzona publiczność, przy sprzyjającej pogodzie, szczelnie wypełniła miejski rynek aby podziwiać artystów.

Zespół „Vladislavia” działa w Wodzisławiu Śląskim od 1982 roku. Składa się ze 120. osób  w różnym wieku - od 3 do 63 lat. Założycielem zespołu jest Wanda Bukowska, a jego kierownikiem artystycznym od 2014 jest Dominika Brzoza-Piprek. Zespół Pieśni i Tańca „Vladislavia“  uczestniczył w warsztatach tanecznych w ramach Letniej Szkoły Artystycznej, która odbyła się dniach od 11 do 14 lipca 2021 roku.

Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Wisła” to jeden z najstarszych zespołów Beskidu Śląskiego, którego korzenie sięgają lat 1935-1949, kiedy to działała Grupa Regionalna pod kierunkiem Jerzego Drozda. Pod obecną nazwą zespół rozpoczął swoją działalność w 1950 roku  z inicjatywy Adama Niedoby, który był kierownikiem „Wisły” do 1972 roku. Kolejnymi opiekunami zostali Stefan Pojda, Bogusław Krzempek i Helena Pustówka, która obecnie zajmuje się opracowaniami artystycznymi zespołu. W latach 1977-1980 z zespołem współpracowała Janina Marcinkowa, w latach 1977-1984 Karol Chmiel, a w okresie  1998-1999 Urszula Wiśniowska. Od 1998 roku grupa działa w ramach Towarzystwa Kulturalnego Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca. Od początku działalności zespołowi towarzyszy kapela góralska. Charakterystycznym instrumentem dla zespołu są trombity - unikalne instrumenty pasterskie z terenu Beskidu Śląskiego. Oryginalnymi dla 30-osobowego zespołu są prezentowane obrzędy ludowe w wersji scenicznej. W widowiskach „Dożynki”, „Stawiani moja” czy „Szkubaczki” grupa prezentuje wiślańskie przyśpiewki i tańce  oraz widowiskowe, wykonywane przez mężczyzn popisy - pokazujące kunszt sprawnościowy  i aktorski. W dorobku zespołu jest wiele nagród, z których należy wymienić Brązowe Serce i nagrodę instruktorską w Żywcu na Festiwalu Folkloru Górali Polskich, Palmę Mazowiecką  w Płocku i Błękitną Wstęgę Wisły. Od 1963 roku zespół jest gospodarzem Tygodnia Kultury Beskidzkiej, jednej z największych imprez folklorystycznych w Europie. Zespół odwiedził  27 państw europejskich, w tym dwukrotnie wziął udział w tournée po Meksyku. Jest laureatem licznych nagród, m.in.: nagrody Grand Prix na 22. Międzynarodowym Przeglądzie Zespołów Regionalnych „Złoty Kłos” 2015 w Zebrzydowicach, Wiejskich Zespołów Artystycznych w Brennej oraz 1 miejsca na 46. Festiwalu Folklory Górali Polskich w kategorii grupa śpiewacza a cappella w Żywcu. W okresie bożonarodzeniowym „Wisła” koncertuje  z najpiękniejszymi kolędami i pastorałkami.

Kolejny etap dni festiwalowych odbył się w Radlinie. 11 czerwca o godzinie 18.00 Miejski Ośrodek Kultury w Radlinie gościł trzy zagraniczne grupy folklorystyczne oraz polską -wiślański zespół pieśni i tańca. Różnorodny a jednocześnie uniwersalny program koncertu muzyki tradycyjnej kilku narodów stanowił wartościowe pod względem estetycznym  i artystycznym wydarzenie interkulturowe w Radlinie.  

Wydarzenia sceniczne 12 czerwca - ostatniego dnia festiwalu, najbogatszego pod względem udziału liczby artystów, rozpoczęły się spotkaniem na Liturgii Mszy świętej z udziałem grup folklorystycznych i wspólnym zaśpiewaniem pieśni religijnej w miejscowym kościele  w Raciborzu. O godzinie 15.00 barwny korowód z udziałem wszystkich uczestników festiwalu w strojach ludowych różnych kultur wyruszył z Placu Jana Długosza na Zamek Piastowski  w Raciborzu. O godz. 15.30 dziedziniec Zamku Piastowskiego w Raciborzu wypełniły grupy folklorystyczne z różnych części Europy. Wydarzenie to było częścią odbywających się  w mieście Dni Raciborza. Mieszanka tradycyjnej muzyki różnych krajów, wspólne cechy  i te odmienne, wyodrębnione zostały w jednym pokazie scenicznym - prezentacji dziedzictwa kultury muzycznej Europy W międzynarodowym składzie wykonawców uczestniczyły grupy  z Polski: miejscowy Zespół Pieśni i Tańca „Raciborzanie”, Zespół Mniejszości Niemieckiej „Łężczok” z Gminy Nędza, Akademicki Zespół Tańca Politechniki Śląskiej „Dąbrowiacy”  oraz Stowarzyszenie Kultury i Folkloru „Patria” z Katowic. Koncert na Zamku w Raciborzu był jednocześnie koncertem finałowym  festiwalu, na którym oficjalne pożegnaliśmy naszych gości, życząc im szczęśliwego powrotu do domu, a dzieciom i młodzieży z Winnicy na Ukrainie - życia w pokoju we własnej ojczyźnie. Jak powiedział kierownik Zespołu Petro Boyko -  pobyt w Polsce był dla nich odskocznią od trudnych chwil, alarmów przeciwlotniczych i życia w ciągłym wojennym stresie.

Festiwal „Śląskie bez granic - międzynarodowe dni folklorystyczne” tworzył muzycznie   współczesną, wielobarwną mozaikę folkloru różnych kultur. Przenikające się wzajemnie wpływy różnych kultur stanowiły ciekawy materiał porównawczy oraz inspirujący dla choreografów, kompozytorów i pedagogów, na co dzień pracujących z zespołami folklorystycznymi. Ośmiodniowy program festiwalu, wypełniony wspólnymi koncertami, dostarczył artystom, a przede wszystkim widzom wielu nowych wrażeń scenicznych i edukacyjnych.